Ở Hàn Quốc, thuật ngữ “Kim Yeo-sa” hay Madam Kim thường được dùng để chỉ những người phụ nữ khi tham gia giao thông, thậm chí là các nữ tài xế nhằm ám chỉ kỹ năng lái xe của họ yếu kém và chậm chạp hơn nam giới. Tương tự, tại Việt Nam, câu đùa vui cửa miệng khi thấy các chị em phụ nữ lái xe có lẽ là “Đừng để phụ nữ cầm lái”. Do đâu mà phụ nữ vấp phải nhiều định kiến cản trở đến thế trong một việc tưởng chừng rất thường tình?
“Bán xăng cho phụ nữ là một tội ác!”. Đây chỉ là một trong số vô vàn những lời “bông đùa” khi chị em phụ nữ tham gia điều khiển phương tiện giao thông. Vô hình trung, những câu đùa như vậy đã gây ra hàng rào định kiến về khả năng lái xe của phụ nữ.
Trong quan niệm xã hội, phụ nữ thường được gắn liền với những đức tính như tỉ mỉ, cẩn thận và khéo léo trong mọi công việc. Tuy nhiên, đi cùng với điều đó, một bộ phận không nhỏ cho rằng phái nữ thiếu kỹ năng và phản xạ cần thiết để tự tin làm chủ tay lái. Đặc biệt, thậm chí đối với các nữ tài xế hoạt động trong lĩnh vực vận tải vốn đòi hỏi sự tập trung cao độ cùng kĩ năng phản xạ, ứng phó tình huống nhanh, những định kiến này đã trở thành niềm hoài nghi cố hữu. 1Cô Lee Yeon Ji, người sáng lập chương trình Unnie Car và cũng là nữ tài xế đam mê tốc độ tại Hàn Quốc cho biết: “Những người tôi gặp trên đường hay trong tiệm sửa xe, đầu tiên họ có xu hướng nghĩ rằng tôi lái xe không giỏi và không có đủ kiến thức về ôtô vì là phụ nữ. Và đến khi biết tôi nắm rõ những điều đó, họ lại nói rằng: ‘Cô là phụ nữ mà quá giỏi’.”
Vậy, trong những tình huống giao thông thường ngày thì sao?
Chỉ một chút khó khăn trong việc dừng đỗ xe, hay phản ứng chậm với các tình huống giao thông bất ngờ, phụ nữ dễ dàng bị đánh giá là tay lái kém. Không thể phủ nhận luồng nguyên nhân đến từ trình độ hay khả năng điều khiển phương tiện, song, đa phần những lời đánh giá ấy xuất phát từ việc cái nhìn quy chụp quá mức với nữ giới. Trong một số trường hợp đặc biệt, sự việc thậm chí còn bị phóng đại một cách không cần thiết. Ví dụ, các vụ tai nạn giao thông liên quan đến nữ giới thường nhận được nhiều sự chú ý hơn bất chấp tỉ lệ gây tai nạn giao thông ở họ thấp hơn nam giới. 2Theo Injury Prevention – tạp chí sức khoẻ cộng đồng uy tín tại Anh, nam giới điều khiển ô tô và xe tải có tỉ lệ gây tai nạn nghiêm trọng cao gấp đôi phụ nữ. Với xe tải chở hàng, tỉ lệ này giữa nam và nữ là 4:1. Đặc biệt với xe máy, khả năng tài xế nam gây tai nạn nghiêm trọng cao hơn 10 lần so với nữ giới. Cách truyền thông tiếp cận sự việc cũng đặt ra nhiều dấu hỏi lớn: từ tiêu đề giật gân “Nữ tài xế gây tai nạn….”, (thậm chí là “Nữ quái xế”), kèm theo nội dung đầy tính cường điệu cùng một loạt ảnh hậu trường khủng khiếp. Trong khi đó, thông tin tương tự với các vụ tai nạn giao thông do nam giới gây ra chỉ được gọi rất chung chung bằng hai từ “Tài xế…”. Đáng nói hơn cả, phần lớn mối quan tâm xoay quanh vấn đề phụ nữ lái xe lại chỉ đổ dồn vào các lý do giới thay vì phân tích, xem xét tình hình thực tế.
ĐỊNH KIẾN TRỞ THÀNH CHƯỚNG NGẠI
Tưởng chừng như những ý kiến trái chiều xoay quanh việc phụ nữ lái xe là điều dễ hiểu và thường tình. Nhưng sâu xa hơn, chính những rào cản vô hình này lại có ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến việc phụ nữ tham gia giao thông.
“Đòn đánh” đầu tiên nhất của những định kiến này là tâm lý khi tham gia giao thông. Nhiều phụ nữ sẽ dễ rơi vào cảm giác thiếu tự tin, bất an về khả năng của bản thân. Vĩ mô hơn, chúng hoàn toàn có thể ảnh hưởng đến cơ hội nghề nghiệp của các nữ tài xế. Theo dõi thông tin tuyển dụng của một số đơn vị vận tải, thật hiếm có khó tìm hình ảnh nữ tài xế cùng các dòng xe vận tải chuyên dụng như container, xe rơ mooc,… Thậm chí, với các đơn vị có liên kết hoạt động với sàn thương mại điện tử hay các địa điểm kinh doanh, số lượng tài xế nữ hoạt động cũng không nhiều, dù tính chất công việc có vẻ đơn giản và dễ tiếp cận hơn. Và về lâu dài, việc đánh giá độ an toàn của nữ giới khi tham gia giao thông gây ra không ít sự trì trệ trong việc cân bằng cán cân bình đẳng giới. Phần lớn cũng bởi cái nhìn khắt khe, chưa toàn diện cộng với việc không chịu mở rộng, đánh giá lại sao cho công tâm, công bằng, sát với tình hình thực tế nhất.
CẦM VỮNG VÔ-LĂNG TỪ ĐƯỜNG TRƯỜNG ĐẾN ĐỜI THỰC
Tuy nhiên, bất chấp những định kiến về việc phụ nữ không đủ khả năng trong lĩnh vực giao thông vận tải, vẫn có những người phụ nữ đã chứng minh được sự kiên trì, bản lĩnh và kỹ năng của mình. Chị Ngô Hạnh đang là tài xế xe container với 7 năm kinh nghiệm. Trước khi quyết tâm theo đuổi nghề này, chị vấp phải sự phản đối lớn từ gia đình và người thân. Tương tự, chị Phạm Thị Thu Thảo, kỹ thuật viên lái tàu tuyến Metro số 1, TP.HCM, đã từng có công việc ổn định trước khi bất ngờ rẽ hướng và trở thành nữ kỹ thuật viên lái tàu duy nhất của tuyến metro này. Chị chia sẻ thêm: “Ban đầu vào ai cũng nói công việc này dành cho nam. Nhưng mình thấy không chính xác, vì chỉ cần mình đam mê, mình thích công việc đó thì dù nam hay nữ đều có thể hoàn thành tốt”.3
Từ những câu chuyện trên, có thể thấy rằng, định kiến về giới tính trong lĩnh vực giao thông vận tải là không có cơ sở và mang tính quy chụp. Nữ giới hoàn toàn có đủ khả năng và bản lĩnh để làm chủ tay lái, tham gia giao thông an toàn cũng như đảm nhận các công việc đòi hỏi sự chính xác và trách nhiệm cao. Chúng ta cần những chiến dịch truyền thông cùng những hành động tuyên truyền thiết thực như cách chúng ta đã làm cho giới nữ trong suốt bao nhiêu năm qua. Song song với đó là những chương trình đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, đi sâu vào thực tiễn, tạo môi trường rèn luyện cùng cơ hội nghề nghiệp cho phụ nữ có niềm đam mê, yêu thích. Quan trọng hơn cả, hãy có cái nhìn cởi mở, công tâm trong việc đánh giá năng lực của mỗi cá nhân thay vì dựa trên giới tính. Bởi lẽ, an toàn không nằm ở giới tính, mà phụ thuộc vào kỹ năng và kinh nghiệm của mỗi người. Bất kể ai, ở độ tuổi hay giới tính nào cũng cần thời gian để vững vàng trước vô-lăng, từ đường trường cho tới đời thực.
Tài liệu tham khảo:
1Theo The Korea Times ngày 17/02/2023
3Theo Báo Tuổi trẻ Online ngày 12/11/2024
4Theo Báo Tuổi trẻ Online ngày 18/12/2024
Tác giả: Nguyễn Thu Trang
Vietnamese 
English
Để lại một bình luận